Celiakia to przewlekła choroba autoimmunologiczna, która pojawia się u osób z genetyczną nietolerancją glutenu. Nie jest zwykłą alergią. To poważny stan zdrowotny, który może dotknąć zarówno dzieci, jak i dorosłych.
Organizm osoby chorej atakuje własne tkanki w reakcji na spożycie glutenu. Prowadzi to do uszkodzenia jelita cienkiego. Objawy są różnorodne. Mogą być łagodne lub bardzo nasilone. Często przypominają inne choroby, co utrudnia diagnozę.
Najważniejsze informacje:- Celiakia to nie wybór żywieniowy, lecz poważna choroba autoimmunologiczna
- Dotyka osoby w każdym wieku, ale często rozwija się w dzieciństwie
- Główne objawy to biegunki, bóle brzucha i problemy z wchłanianiem składników odżywczych
- Może powodować także objawy pozajelitowe, jak anemia czy problemy skórne
- Jedynym skutecznym leczeniem jest ścisła dieta bezglutenowa
- Nieleczona może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych
- Diagnoza wymaga wykonania specjalistycznych badań krwi i biopsji jelita
Czym jest celiakia i dlaczego powstaje?
Celiakia to przewlekła choroba autoimmunologiczna, która niszczy kosmki jelita cienkiego. Pierwsze objawy celiakii pojawiają się po spożyciu produktów zawierających gluten. U osób chorych organizm traktuje gluten jako wroga, uruchamiając reakcję obronną.
Przyczyną rozwoju choroby trzewnej są predyspozycje genetyczne i czynniki środowiskowe. Kluczową rolę odgrywa obecność specyficznych genów HLA-DQ2 i HLA-DQ8, które sprawiają, że układ odpornościowy nieprawidłowo reaguje na gluten.
Najczęstsze objawy ze strony układu pokarmowego
Objawy celiakii najczęściej dotyczą układu pokarmowego. Mogą pojawić się w różnym wieku i mieć różne nasilenie.
- Biegunki - częste, cuchnące stolce o tłuszczowym charakterze
- Bóle brzucha - nawracające, szczególnie po posiłkach zawierających gluten
- Wzdęcia - uczucie pełności i dyskomfort w jamie brzusznej
- Spadek masy ciała - mimo normalnego odżywiania
- Zaparcia - występują rzadziej, ale również mogą sygnalizować chorobę
Czytaj więcej: Objawy zakrzepicy - poznaj wszystkie sygnały alarmowe od lekarza
Objawy celiakii poza układem pokarmowym
Objawy celiakii u dorosłych często wykraczają poza problemy trawienne. Choroba może wpływać na cały organizm. Symptomy celiakii potrafią być bardzo podstępne.
| Typ objawu | Opis |
| Anemia | Niedobór żelaza i witamin z grupy B |
| Problemy neurologiczne | Migreny, neuropatia obwodowa, depresja |
| Zaburzenia hormonalne | Problemy z płodnością, zaburzenia miesiączkowania |
| Osłabienie mięśni | Zmniejszenie siły mięśniowej, szybkie męczenie |
| Problemy z kośćmi | Osteoporoza, częste złamania |
Jak celiakia wpływa na skórę?
Jednym z charakterystycznych objawów celiakii są zmiany skórne. Mogą przybierać formę swędzącej wysypki lub pęcherzy.
Szczególną postacią zmian jest choroba Dühringa, czyli opryszczkowate zapalenie skóry. Objawia się swędzącymi pęcherzami i wykwitami na łokciach, kolanach oraz pośladkach.
Jak rozpoznać celiakię u dzieci?
Objawy celiakii u dzieci mogą być bardziej wyraziste niż u dorosłych. Mali pacjenci często cierpią na nawracające bóle brzucha i biegunki. Charakterystyczny jest też duży, wydęty brzuch przy jednoczesnym wychudzeniu kończyn.
U dzieci nietolerancja glutenu objawy może przejawiać się rozdrażnieniem i apatią. Maluchy stają się blade, tracą apetyt i przestają przybierać na wadze. Ich rozwój fizyczny znacząco spowalnia.
Zaburzenia wzrostu i rozwoju
Dzieci z celiakią często nie osiągają prawidłowego wzrostu. Choroba zaburza wchłanianie składników odżywczych, co prowadzi do opóźnienia wieku kostnego. Może to skutkować opóźnieniem dojrzewania płciowego. Nieleczona celiakia znacząco wpływa na rozwój fizyczny i psychiczny dziecka.
Kiedy zgłosić się do lekarza?
Nie należy zwlekać z wizytą u specjalisty. Wczesne rozpoznanie choroby trzewnej pozwala uniknąć poważnych powikłań. Lekarz zleci odpowiednie badania diagnostyczne.
Diagnostyka celiakii - pierwsze kroki
Diagnozowanie celiakii rozpoczyna się od badań krwi. Lekarz zleca oznaczenie przeciwciał przeciwko transglutaminazie tkankowej (tTG) i endomysium (EMA). Wyniki te stanowią pierwszy krok w rozpoznaniu choroby.
Ostateczne potwierdzenie diagnozy wymaga wykonania biopsji jelita cienkiego. Podczas tego badania pobiera się wycinki błony śluzowej do oceny mikroskopowej.
Czy przed badaniami trzeba spożywać gluten?
Przed wykonaniem testów diagnostycznych konieczne jest spożywanie glutenu. Dieta zawierająca gluten powinna być stosowana przez minimum 6 tygodni. Wcześniejsze wykluczenie glutenu może zafałszować wyniki badań.
Różnorodność objawów celiakii
Celiakia objawy może dawać bardzo różnorodne. U niektórych osób dominują dolegliwości żołądkowo-jelitowe, u innych - objawy pozajelitowe.
Nie ma dwóch identycznych przypadków tej choroby. Dlatego tak ważna jest czujność i odpowiednia diagnostyka przy wystąpieniu niepokojących objawów.
Celiakia - czego nauczyliśmy się o objawach i diagnostyce?
Objawy celiakii są bardzo zróżnicowane i mogą dotykać wielu układów w organizmie. Najczęściej choroba objawia się problemami żołądkowo-jelitowymi, takimi jak biegunki czy bóle brzucha. Jednak równie istotne są symptomy pozajelitowe, które często sprawiają, że choroba pozostaje długo nierozpoznana.
U dzieci choroba trzewna przejawia się szczególnie poprzez zaburzenia wzrostu i rozwoju. Kluczowe jest wczesne rozpoznanie choroby, gdyż nieleczona może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych. Właściwa diagnoza wymaga specjalistycznych badań krwi i biopsji jelita.
Pamiętaj, że celiakia to nie zwykła nietolerancja pokarmowa, ale poważna choroba autoimmunologiczna. Jedynym skutecznym leczeniem jest ścisła dieta bezglutenowa, która pozwala na ustąpienie objawów i powrót do zdrowia. Jeśli zauważysz u siebie lub bliskich niepokojące objawy, nie zwlekaj z wizytą u lekarza.
